Qahira (aftahannews):- Masar, Itoobiya iyo Suudaan, ayaa Axadda 27 August 2023-ka dib u billaabay wada-hadallo sannado badan socday oo ku saabsan biyo-xireenka muranka dhaliyay ee Itoobiya ka dhiseyso marinka ugu weyn ee webiga Niil, sida ay saraakiishu sheegeen.
Dib u soo laabashada wadahadalka ayaa timid kadib markii Madaxweyne Abdel Fattah el-Sissi iyo Ra’iisul Wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed ay bishii hore sheegeen in ay doonayaan in muddo afar bilood gudahood ah lagu gaaro heshiis ku saabsan hawlgalka biyo xireenka Grand Ethiopian Renaissance Dam ee Wabiga Niilka Buluuga ah oo dhan $4.6 bilyan. Niilka Buluuga ah ayaa ku kulmaya webiga Niilka Cad ee caasimadda Suudaan ee Khartoum, ka hor inta uusan u leexan dhanka waqooyi ee Masar ilaa badda Mediterranean-ka.
Masar waxa ay ka cabsi qabtaa in ay saameyn xun ku yeelato haddii biyo-xireenka la shaqeeyo iyada oo aan la tixgelin baahidiisa. Waxay ku tilmaantay khatar jirta. Dalka Carabta ugu dadka badan ayaa gabi ahaan ku tiirsan wabiga Niilka si uu u bixiyo biyaha beeraha iyo in ka badan 100 milyan oo qof. Qiyaastii 85% qulqulka webiga wuxuu ka yimaadaa Itoobiya.
Wasaaradda Waraabka ee Masar ayaa ku dhawaaqday wareegtada cusub ee wada-hadallada magaalada Qaahira. Wasiirka Waraabka Hani Sewilam ayaa sheegtay in Masar ay doonayso heshiis sharci ah oo ku saabsan sida biyo-xireenka weyn loo maamulo loona buuxiyo.
Sewilam wuxuu sheegay inay jiraan “xalal farsamo iyo sharci” badan oo lagu xallinayo khilaafka, iyadoo aan faahfaahin.
Xiisada u dhaxeysa Qaahira iyo Addis Ababa ayaa cirka isku sii shareertay kadib markii dowladda Itoobiya ay bilaawday buuxinta biyo xireenka ka hor inta aan la gaarin heshiis.
[27/08, 17:20] 179879: Su’aalaha muhiimka ah ayaa weli ku saabsan inta ay le’eg tahay biyaha Itoobiya ay sii deyn doonto qulqulka hoose haddii ay dhacdo abaar sannado badan soo jiitamaysay iyo sida ay saddexda waddan u xallin doonaan khilaaf kasta oo mustaqbalka ah. Itoobiya ayaa diiday gar-qaadka ku-meel-gaadhka ah ee heerkii ugu dambeeyay ee mashruuca.
Itoobiya ayaa sheegtay in biyo xireenka uu yahay mid lama huraan ah, iyadoo ku doodeysa in inta badan dadkeeda ay ka maqan tahay koronto.
Sudan waxa ay doonaysaa in Itoobiya ay isku xidho oo ay la wadaagto xogta hawlgalka biyo-xidheenka si ay uga fogaato fatahaad iyo ilaalinta biyo xidheeno awoodeed oo ay iyadu leedahay oo ku wajahan wabiga Niilka Buluuga ah oo ah marinka ugu weyn ee webiga Niil. Biyo-xireenku waxa uu 10 kiiloomitir (6 mayl) u jiraa xuduudka Suudaan.
