Hordhac: Qanjidh-ka manidu waa qanjidh ragga ku jira ee sameeya dareeraha isu keena qayb ka mid ah manida. Cabbirkiisu waa ilaa 2 sentimitir wuxuuna ku yaalaa Sinaha ama inta u dhaxaysa Duburta iyo Xiniinyaha. Qanjidh-kani waxa uu isticmaalaa hormoonka ragga ee loo yaqaanno testesterone si uu si caadi ah ugu shaqeeyo.
Qanjidh-ka Manida ama Shahwadu ( ‘prostate’) . waxa uu ku hareeraysan yahay tuunbada (la yirdhaahdo ‘urethra’) ee kaadi-haysta raga hadaba waxaynu mawduucan ku tilmaami doona cancerka ku dhaca qanjidhka prostate ka.
waa maxay Prostate cancer:
Kansarka qanjidhka ‘(prostate’) waa kansarka ugu badan ee ragga da’ ahaan weyn ku dhaca , qanjidhka prostateka marka uu haleelo xanuunka cancer ku wuu bararaa kadibna wuxu sababaa mushkilado saameeya kaadida iyo shahwada ragga.
Taas awgeed dhibaatooyinka qanjidhka ‘prostate’ ku saameeya waxay mararka qaar saamayn karaan kaadidada waxaana suurogal ah in uu bedelo dareenka hammo ee ninka raga ah.
kansarku wuxu kasoo bilaabmaa dhinaca hoose ee qanjidhka prostateka , unugyada sababa kansarka ayaa tiro ahaan kordhaya kuwaaso ugu dambayntii noqda tumor (hilib kasoo baxayaa prostateka).
Tumarkaasi ama hilibkaasi wuxu gaadhaa oo saameyn ku yeeshaa ( rectum) saxaro haysta, iyo qanjidhada kale ee ku yaala macdanta, kansarku hadii uu marxalad khatara marayo waxa suura gala inuu u gudbo lafaha jidhka oo noqdo metastasis .(mid ku fafa jidhka intisa kale).
Waxyaabaha sababi kara inuu dhaco kansarkan prostate ku:
Da’da qofka waa qodob muhiim u ah dhicitaanka xanuunkan cancerka ee ku dhaca qanjidhka shahwada Canser-kani, waxa caadiyan uu ku dhacaa Ragga Da’doodu ka weyn tahay 50 sano, gaar ahaan da’da 70 ilaa 74 jir .
inahan dambe se ayaa waxa la ogaaday in Ragga Somalida ee Qaad-ka Cuna uu faro-baas ku hayo Canser-ka ku dhaca Qanjidh-ka Manida ama Shahwada. (Prostate gland) laakiin Ragga Qaad-ka cuna ee baadhitaanka ka lagu sameeyey, siiba Somalida waxa uu ku bilaabmaa Canser-kani markay da’doodu tahay 45 sano.
Waxa xanuunkani halis ugu jira raga ay qoysaskoodu taariikh ahaan hiddo (genetic) u leeyihiin kansarka ku dhaca qanjidh ka shahwada ee raga iyo kuwa loo yaqaan African American ama raga madaw ee maraykanka iyo kuwa madow ee Caribbean ah. Kansarkani waa mid ku badan waddamada reer galbeedka woqooyiga America ,Australia iyo Caribbean ka kaasi oo uu sababo gene ka loo yaqaan (BRACA1 &BRACA2 ),oo sidoo kale sababa kansarka ku dhaca nasaha iyo ugxan sidaha dumarka.(ovary).
Burnaanta iyo sigar cabida waxay kordhiyaan khatarta lagu qaadi karo kansarka prostateka, waxa iyana khatarta kansarka kordhisa jarida tuumbada qanjidhka prostateka ,daraasado dambe oo soo baxay waxay sheegayaan inay vitamiinada iyo macdanta badani ay sidoo kale kordhiso khatarta kansarka prostateka.
Caalamadaha:
Kansarkan ku dhaca qanjidhka prostastku marka hore lama dareemo calaamadihiisa oo waa mid bilaa astaan ah.
Waxana suuro gala in aanu keenin calaamado la garan karo ama aanu soo afjarin nolosha qofka inta hore . kansarku marku uu meel khatara soo gaadho caalmadaha lagu garto waxa kamida :-
mushkilado uu qofku kala kulmayo kaadida iyo kaaadida oo sidii hore ka badata ,
xanuun badan oo qofku dareemayo marku kaajayo khaasatan habeenkii ,
kaadida oo aan la kaantrooli Karin ama ku dhegtaba
kalyaha oo fadhiista ama shaqada joojiya
misaanka oo hoos u dhaca
Dhiig soo raaca kaadida ama manida
xanuun saameynaya bogga, dhabarka iyo miskaha
sidoo kale barar ka uu keeno qanjidhkan prostate ka marka uu cancer ku haleelo wuxuu dhibaato u geystaa rectum (saxaro hayaha)
dhiig yaraan
lafo jajab
Ka Hortaga Canser-ka Qanjidh-ka Manida
La-xidhiidh Dhakhtarkaaga oo samee Baadhitaan sanad-kiiba hal mar.
Baadhidda dhiigga ee PSA (Prostate-specific antigen) Heerka PSA ee dhiigga ku jira wuu ku badan yahay ragga qaba kansarka qanjidhka
Ragga Cadaan-ka ah waxa la baadhayaa wixii 50 sano ka weyn. Ragga Madow ee ka soo jeeda Afrika waxa la baadhayaa wixii 40 sano ka weyn. Ragga Qaad-ka cuna waxa la baadhayaa wixii 35 sano ka weyn.
hadaba fariinta caafimaad ee mawduucani gudbinayaa waxay tahay haddii aad isku aragto tilmaamaha ama astamaha xanuun kani leeyahay ee sarre ku xusan fadlan la xidhiidh dhakhaatiirta caafimaadka
diyaarintii Dr’s Fatima Mohamed Ismaa’il (Keyse) Jordan
